Podczas wykonywania monitoringu pól uprawnych w miejscowości Winna Góra pod kątem występowania agrofagów, na roślinach gorczycy zaobserwowano bardzo dużo larw gnatarza rzepakowca. Rośliny w bardzo dużym stopniu zostały zniszczone w wyniku żerowania tego szkodnika.
Na roślinach rzepaku zaobserwowano duże ilości imago jak i larw tantnisia krzyżowiaczka. Na blaszkach liściowych u znacznej części roślin zaobserwowano ślady żerowania tego szkodnika. Szczególnie groźne dla rzepaku ozimego jest żerowanie drugiego lub trzeciego pokolenia tantnisia krzyżowiaczka we wrześniu i w październiku. Odłowiono w żółtych naczyniach dziesiątki owadów gnatarza rzepakowca oraz nieliczne owady pchełki rzepakowej. Warto również prowadzić monitoring pól rzepaku pod kątem występowania objawów suchej zgnilizny kapustnych. Między innymi w Winnej Górze zaobserwowano objawy porażenia tą chorobą.
Na plantacji rzepaku w Winnej Górze, odłowiono w żółtych naczyniach dziesiątki osobników gnatarza rzepakowca i pchełki rzepakowej. Na licznych roślinach rzepaku zaobserwowano ślady uszkodzeń wyrządzanych przez pchełki rzepakowe oraz miejscami ślady żerowania gnatarza rzepakowca.
W dniu 25 czerwca 2019 na pułapkę feromonową ustawioną w miejscowości Krzeczowice na monokulturze kukurydzy odłowiono pierwsze w tym roku dwa chrząszcze stonki kukurydzianej. Pojaw gatunku jest bardzo wczesny i analogiczny do upalnego roku 2018. Chrząszcze stonki zaczynają pojawiać się na południu Polski coraz wcześniej
Mączlik warzywny (Aleyrodes proletella) pojawił się bardzo licznie na rzepaku jarym, gdzie zasiedla spód blaszek liściowych. Szkodnika w mniejszym nasileniu obserwowano też na innych uprawach (ziemniak, groch oraz rzepak ozimy).
W dniu 1 czerwca rozpoczął się lot omacnicy prosowianki w pułapkach świetlnych na Mazowszu, natomiast od 3 i 6 czerwca szkodnik rozpoczął naloty na plantacje kukurydzy na Podkarpaciu i Dolnym Śląsku.
W Poznaniu, na terenie Instytutu Ochrony Roślin, zaobserwowano kilka dorosłych osobników nasionnicy trześniówki (Rhagoletis cerasi (L.) siedzących na liściach czereśni
W wielu miejscach w Polsce obserwuje się masowe przeloty rusałki osetnik (Vanessa cardui (L)). Gąsienice tego motyla żerują polifagicznie na wielu gatunkach roślin, w Winnej Górze żerowały licznie w uprawach soi.
Bardzo licznie wystąpuje błyszczka jarzynówka (Autographa gamma (L.)). Jest to pokolenie motyli migrujące z południa Europy. Gąsienice są bardzo szerokimi polifagami, mogącymi wyrządzać szkody w wielu rodzajach upraw.
Obserwujemy plamy z widocznymi owocnikami paskowanej septoriozy liści pszenicy. Widoczny jest również postępujący rozwój fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni, natomiast na starszych liściach widoczne są poduszeczki mączniaka prawdziwego zbóż i traw. Na końcach liści obecne są plamy wskazujące na porażenie przez grzyb powodujący brunatną plamistość liści (DTR).
Stan zdrowotności rzepaku ozimego
Widoczne są ślady na starszych liściach po obecności mączniaka rzekomego, a na zielonych liściach obserwuje się obecność czerni krzyżowych i pojedyncze plamy suchej zgnilizny kapustnych. Na górnych liściach widoczne są objawy wskazujące na ich porażenie przez zgniliznę twardzikową - na pędach brak objawów wskazujących na ich porażenie. Po opadach istnieje duże prawdopodobieństwo, że choroba pojawi się na pędzie głównym.
W związku z rozpoczynającymi się zabiegami ochrony rzepaku przed szkodnikami łuszczynowymi należy szczególną uwagę zwrócić na ochronę owadów zapylających. Aby zapobiegać zagrożeniu wybierz selektywny insektycyd a zabieg wykonaj wieczorem, po zakończeniu oblotu uprawy przez zapylacze.
Na wszystkich obiektach (krzyżówki międzyodmianowe) odnotowaliśmy, na starszych liściach, patogeny z rodzaju Leptosphaeria sp. w ilości 70%.
Piknidia na liściach mogą stanowić zagrożenie w późniejszych fazach rozwoju rzepaku.
Dr hab. Michał Starzycki prof. IHAR-PIB
W związku z poprawiającymi się warunkami metrologicznymi na terenie całego kraju na plantacjach rzepaku pojawiają się chowacze.
Nasilenie występowania konkretnych lokalizacji znajduje się na ( i tu link do mapki sygnaizacyjnej)
W uprawie jęczmienia pojawił się mączniak prawdziwy i siatkowa plamistość liści.
W pszenicy widoczne są już początkowe objawy paskowanej septoriozy liści i brunatna plamistość liści.
W uprawie pszenżyta obecnie wyraźne objawy łamliwości podstawy źdźbła i brunatnej plamistości liści (DTR).
Znajdowane są również objawy pałecznicy zbóż i traw.
W uprawie żyta obserwuje się wyraźne objawy rdzy brunatnej i mączniaka prawdziwego na poziomie progu szkodliwości.
Rzepak:
W uprawie rzepaku obserwuje się wczesnowiosenne objawy wystąpienia kiły kapusty (okolice Piły i Wałcza), sucha zgnilizna kapustnych (Winna Góra, Baborówko).
Podczas realizacji zadania 3.9 PW stwierdzono w 2018 roku na badanych stanowiskach występowanie Rhizoctonia solani (w jednej próbie) i Aphanomyces cochlioides (we wszystkich próbach) na porażonych siewkach buraka cukrowego (tab. 1), a na kilkunastu innych stanowiskach, w rejonach intensywnej uprawy buraka w Polsce, wykazano występowanie wymienionych patogenów (4x R. solani i 7x A. cochlioides) na gnijących korzeniach buraka w drugiej połowie okresu wegetacji (tab. 2).
Plantacje rzepaku w dużym stopnia zaatakowane zostały przez mączniaka prawdziwego kapustowatych (Erysiphe criciferarum).
Wzrost temperatury powietrza może być przyczyną do większego zagrożenia w uprawie zbóż ozimych i rzepaku ozimego ze strony szkodników. Liczniej mogą nalatywać na plantacje mszyce, mączliki, śmietki, skoczki a także inne gatunki, które mogą być dużo bardziej aktywne (np. łokaś garbatek, drutowce, pędraki, rolnice). Część gatunków to wektory patogenów powodujących choroby roślin, zarówno w uprawie zbóż jak i rzepaku.
Napływają informacje od producentów rzepaku, którzy obserwują wysokie porażenie rozwijających się roślin rzepaku przez grzyb Hyaloperonospora parasitica. Producenci rzepaku, którzy zaobserwują problem na polach proszeni są o kontakt z Zakładem Mikologii.
Na plantacjach rzepaku widoczne są rośliny z objawami porażenia suchą zgnilizną kapustnych (Leptosphaeria maculans).
Mszyca czeremchowo-zbożowa na pszenicy ozimej w Wielkopolsce. Zalecane zwalczanie insektycydami zawierającymi acetamipryd.
W rejonie Kotliny Kłodzkiej, na rzepaku ozimym notowane jest silne nasilenie występowania mszycy brzoskwiniowej.
Niekorzystne warunki atmosferyczne spowodowały zatrzymanie rozwoju zarazy ziemniaka. Poziom zniszczenia powierzchni asymilacyjnej nie uległ zmianie – 20,0% (BBCH – 92).
Uwaga! Instytut Ochrony Roślin – PIB otrzymał sygnały, że w niektórych rejonach Polski zmniejszyła się skuteczność działania nikosulfuronu na szarłat szorstki.
Na podstawie sygnalizacji i odłowu mszyc do żółtych szalek stwierdzono w Boninie niskie zagrożenie występowania uskrzydlonych form mszycy brzoskwiniowej M. persicae.
Ze względu na utrzymujący się deficyt opadów i wysokie temperatury powietrza nie obserwuje się dalszego rozwoju zarazy. Poziom zniszczenia nie przekracza 20% (BBCH-90).
Poziom zniszczenia powierzchni asymilacyjnej na odmianie Ricarda wynosi około 20% (BBCH-83). Zaleca się prowadzenie ochrony przeciwko zarazie ziemniaka.
Na podstawie odłowu do żółtych naczyń sygnalizacyjnych stwierdzono występowanie osobników mszycy brzoskwiniowej.
Ze względu na niekorzystne warunki do rozwoju choroby zaraza ziemniaka rozwija się powoli.
Chwościk buraka pojawił się na plantacjach w Polsce centralnej, nadal wolne od choroby są rejony północne.
Warunki atmosferyczne (wysokie temperatury powietrza, mała ilość opadów) nie sprzyjają rozwojowi zarazy ziemniaka.
Ze względu na niesprzyjające rozwojowi choroby warunki atmosferyczne nie obserwuje się gwałtownego rozwoju zarazy
Na południu Polski pojawiły się pierwsze objawy porażenia liści buraka cukrowego przez chwościka.
Niekorzystne warunki pogodowe (wysokie temperatury oraz długotrwały brak opadów) niesprzyjały występowaniu mszyc. Jednak zagrożenie występuje nadal i zaleca się kontynuowanie zarówno obserwacji występowania mszyc, jak i dalsze prowadzenia ochrony.
Pierwsze objawy choroby w Boninie woj. zachodniopomorskie (gm. Manowo) wystąpiły 16-07-2018 na średnio wczesnej odmianie jadalnej Ricarda (BBCH-70).
Na obrzeżach pola widoczne ogniska fuzaryjnego więdnięcia.
Zwracamy się z prośbą do plantatorów i rolników, którzy na swoich uprawach ozimych stwierdzą słabą efektywność zwalczania chwastów (szczególnie miotły zbożowej) o zbieranie nasion do badań nad stwierdzeniem odporności (dotyczy tylko przypadków zastosowania pełnej ochrony chwastobójczej we właściwym terminie i dawkowaniu). Próby nasion min. 200 g powinny być zebrane z pominięciem tzw. omijaków, uwroci i końcówek pola. Przed zbiorem i wysłaniem prób prosimy o kontakt mailowy K.Matysiak@iorpib.poznan.pl.
Sprzyjały temu wysokie temperatury i brak opadów.
Zaobserwowano liczne jaja strąkowca grochowego na strąkach grochu (faza rozwojowa BBCH 75-78). Warto rozważyć wykonanie zabiegu insektycydowego na tego agrofaga.
Sygnalizowane jest pojawienie się chwościka na buraku cukrowym w południowo wschodnich rejonach Polski. Po stwierdzeniu występowania pierwszych objawów choroby na plantacji należy wykonać zabieg ochronny preparatem zawierającym substancje czynne z grupy triazoli. W związku z łatwym uodparnianiem się grzyba na fungicydy, do drugiego zabiegu (zwykle należy go wykonać po około 21 dniach po pierwszym) najlepiej użyć preparatu dwuskładnikowego, zawierającego inne substancje czynne niż te, które zastosowano do zabiegu pierwszego.
Uwaga, Wysokie temperatury i niedostatek opadów to warunki sprzyjające rozwojowi przędziorka chmielowca. Szkodnik pojawił się w tym roku wcześniej niż zwykle na plantacjach chmielu na Lubelszczyźnie. Na razie liczebność przędziorka jest niewielka, ale należy pamiętać, że w optymalnych warunkach bardzo szybko może wystąpić gradacja szkodnika.
Zaczyna licznie pojawiać się na roślinach bobowatych, szczególnie w uprawach grochu. Można ją zwalczać od początku rozwoju pędu zarejestrowanymi insektycydami z grupy pyretroidów. Mszyca grochowa jest nadal stosunkowo wrażliwa na pyretroidy, niemniej zaleca się przemienne stosowanie substancji czynnych należących do tej grupy.
W Boninie woj. zachodniopomorskie (gm. Manowo) 1-06-2018 zaobserwowano pierwsze osobniki mszycy Myzus persicae, które odłowiono do żółtych naczyń sygnalizacyjnych.
Na zbożach ozimych obserwujemy pierwsze kolonie mszyc. Od początku kłoszenia można je zwalczać po przekroczeniu progu szkodliwości. Z uwagi na możliwość wykształcenia odporności lokalnych populacji na pyretroidy, najlepiej stosować substancje zalecane z grupy fosforoorganicznych (dimetoat) lub mieszaniny fosforoorganicznych i pyretroidów (chloropiryfos i beta-cyflutryna, chloropiryfos i cypermetryna) skutecznych w temperaturze powyżej 15°C, pamiętając o przestrzeganiu zasad prewencji.
Najgroźniejszy szkodnik ziemniaka niedługo znów w natarciu. Pamiętajmy o terminowym i skutecznym zwalczaniu. Najwyższą skutecznością charakteryzują się związki z grupy neonikotynoidów (np. acetamipryd). Skuteczne są również niektóre związki fosforoorganiczne, np. fosmet.
Groźne szkodniki łuszczynowe, z którymi skutecznie poradzą sobie pyretroidy. Możemy też zastosować neonikotynoid, jeśli nie był do tej pory stosowany lub jego mieszaninę z pyretroidem, jeśli musimy zwalczyć jednocześnie chowacza podobnika i słodyszka rzepakowego.
Nasz najgroźniejszy przeciwnik. Uprzykrza życie od lat. Mamy jednak na niego sposób. Jeśli do tej pory chloropiryfos nie był stosowany, na pewno poradzi sobie ze słodyszkiem (do pierwszego zabiegu przeciwko słodyszkowi rzepakowemu). Jeśli jednak stosowali już Państwo w sezonie tą substancję, proponujemy teraz indoksakarb z grupy oksadiazyn lub acetamipryd z grupy neonikotynoidów, którego dodatkową zaletą jest bezpieczeństwo stosowania w odniesieniu do pszczół.
W związku z coraz liczniejszymi doniesieniami o zmniejszeniu skuteczności chwastobójczej herbicydów w odniesieniu do miotły zbożowej pamiętajmy o wiosennym monitoringu pól i ewentualnym wykonaniu ponownego zabiegu w przypadku stwierdzenia słabej efektywności zabiegów jesiennych lub w przypadku nowych wschodów. Zalecamy zwrócenie szczególnej uwagi na stanowiska z uprawą bezorkową i z dominacją zbóż ozimych w płodozmianie.
Chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny to pierwsi przeciwnicy, z którymi musimy się zmierzyć. Ze względu na ochronę pszczół w późniejszych fazach wegetacji rzepaku, jak również z uwagi na wrażliwość szkodników, najlepiej stosować substancje zalecane z grupy związków fosforoorganicznych lub pyretroidów (np. chloropiryfos i deltametryna).
W 2017 r. stwierdziliśmy występowanie Aphanomyces Cochlioides na wszystkich monitorowanych stanowiskach z uprawą buraka cukrowego tj.
Arcelin, Cywiny Dynguny, Mystkowo, Radzików, Sokoliki Nowe, Wąsy (woj. mazowieckie),
Bałcyny (woj. warmińsko-mazurskie),
Krąpiel, Łęczyna (woj. zachodniopomorskie),
Płonne, Sypniewo (woj. kujawsko-pomorskie).
Natomiast grzyb Rhizoctonia solani został stwierdzony na siewkach buraka cukrowego pochodzących z miejscowości Bałcyny (woj. warmińsko-mazurskie).
Mając w pamięci szkody w uprawach rzepaku ozimego, z jakimi mieliśmy do czynienia w poprzednim sezonie wegetacyjnym, należy zwrócić szczególną uwagę na problem zwalczania mszycy brzoskwiniowej. Badania monitoringowe prowadzone w IOR – PIB wykazały odporność szkodnika szczególnie na substancje z grupy pyretroidów. W badaniach tych mszyca brzoskwiniowa wykazywała natomiast wrażliwość na substancje z grupy neonikotynoidów oraz związków fosforoorganicznych.
Utrzymujące się korzystne dla rozwoju patogenu warunki meteorologiczne wpłynęły na poziom zniszczenia części nadziemnej roślin ziemniaka odmiany Kuras. Zniszczenie przekroczyło 85% powierzchni asymilacyjnej (BBCH – 83).
Zniszczenie powierzchni asymilacyjnej na odmianie Kuras wynosi 60 do 65% (BBCH – 75). Wskazane jest w programie ochrony uwzględnienie fungicydów mających właściwości niszczenia zarodników sprawcy choroby w celu ograniczenia porażenia bulw potomnych (https://bip.minrol.gov.pl/Informacje-Branzowe/Produkcja-Roslinna/Ochrona-Roslin/Rejestr-Srodkow-Ochrony-Roslin) oraz (http://ziemniak-bonin.pl).
Na podstawie sygnalizacji i odłowu mszyc do żółtych szalek stwierdzono w Boninie niskie zagrożenie występowania uskrzydlonych form mszycy brzoskwiniowej M. persicae.
Stwierdzono całkowite zniszczenie części nadziemnej odmiany podatnej Tonacja. Poziom zniszczenia roślin odmiany odpornej Kuras wynosił 50 do 55% (BBCH – 71). Wskazana jest dalsza ochrona chemiczna.
W dalszym ciągu sprzyjające rozwojowi choroby warunki meteorologiczne wpłynęły na poziom zniszczenia części nadziemnej roślin ziemniaka podatnej odmiany Tonacja. BBCH – 79 zniszczenie przekroczyło 95%. Rozwój choroby na odmianie odpornej Kuras przebiegał w wolniejszym tempie. Zniszczenie naci w fazie BBCH – 68 wynosiło około 40%. Zaleca się dalsze prowadzenie ochrony chemicznej.
W dalszym ciągu trwającego sezonu wegetacyjnego obserwuje się w Boninie występowanie uskrzydlonych form mszycy brzoskwiniowej. Zaleca się kontynuowanie obserwacji na roślinach lub w żółtych naczyniach i prowadzenie ochrony (oleje + insektycydy).
BBCH – 75 zniszczenie powierzchni asymilacyjnej na odmianie Tonacja (kontrola) przekroczyło 75%. Rozwój choroby na odmianie odpornej Kuras (BBCH – 64) wynosiło 20 do 25%. Zaleca się kontynuację ochrony chemicznej.
Korzystne do rozwoju choroby warunki meteorologiczne (duża ilość opadów oraz wysoka wilgotność względna powietrza) sprzyjały rozwojowi zarazy ziemniaka na bardzo wczesnej podatnej odmianie Tonacja. Zniszczenie powierzchni asymilacyjnej wynosiło 40% - BBCH – 71. Zniszczenie części nadziemnej na odpornej odmianie Kuras nie przekroczyło 10% - BBCH – 61. Wskazane jest dalsze prowadzenie ochrony chemicznej z uwzględnieniem warunków meteorologicznych oraz fazy rozwoju roślin ziemniaka.
Obserwowano dalszy rozwój zarazy ziemniaka na podatnej odmianie Tonacja (zniszczenie powierzchni asymilacyjnej liści od 2,0 do 4,0%) – BBCH – 66. W tym terminie stwierdzono także wystąpienie pierwszych objawów choroby na średnio późnej odpornej odmianie skrobiowej Kuras (odporność 8 wg COBORU) – BBCH – 58, zniszczenie powierzchni asymilacyjnej 0,2 do 0,5%. Zaleca się dalsze wykonywanie zabiegów nalistnych, pamiętając o doborze środków w zależności od fazy rozwoju rośliny oraz warunków meteorologicznych.
W niekorzystnym pogodowo okresie sezonu wegetacyjnego utrzymuje się w Boninie zagrożenie ze strony uskrzydlonych form mszycy brzoskwiniowej. Liczba osobników odłowionych do żółtych naczyń wzrosła. Zaleca się kontynuacje obserwacji na roślinach lub w żółtych naczyniach i prowadzenie ochrony (oleje + insektycydy).
Pierwsze objawy zarazy ziemniaka w Boninie woj. zachodniopomorskie /gmina Manowo/ wystąpiły 10-07-2017 na bardzo wczesnej odmianie Tonacja BBCH 62 (3 - odporność na zarazę ziemniaka wg COBORU). Zniszczenie powierzchni asymilacyjnej liści wynosiło od 0,5 do 1,0%. Zaleca się systematyczne prowadzenie obserwacji oraz wykonanie zabiegów ochronnych jednym z fungicydów zalecanych do zwalczania choroby dostępnych na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (https://bip.minrol.gov.pl/Informacje-Branzowe/Produkcja-Roslinna/Ochrona-Roslin/Rejestr-Srodkow-Ochrony-Roslin) oraz na stronie IHAR-PIB Oddział w Boninie (http://ziemniak-bonin.pl) w zakładce Katalogi.
W niekorzystnym pogodowo okresie sezonu wegetacyjnego zaobserwowano w Boninie bardzo późny pojaw uskrzydlonych form mszycy brzoskwiniowej. Pierwsze osobniki do żółtych naczyń odłowiono 7 lipca br. Zaleca się systematyczne prowadzenie obserwacji oraz wykonanie zabiegów ochronnych jednym z insektycydów zalecanych do zwalczania mszyc dostępnych na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (https://bip.minrol.gov.pl/Informacje-Branzowe/Produkcja-Roslinna/Ochrona-Roslin/Rejestr-Srodkow-Ochrony-Roslin) oraz na stronie IHAR-PIB Oddział w Boninie (http://ziemniak-bonin.pl) w zakładce Katalogi.
Uwaga
Na obszarze województwa lubelskiego występują intensywne naloty mszycy śliwowo-chmielowej. Uskrzydlone samice zasiedlają najmłodsze liście i wierzchołki młodych pędów. Dadzą one początek kilku pokoleniom bezskrzydłych samic, które powodują największe szkody na chmielu.
Słodyszek rzepakowy jest obecnie najsilniej uodpornionym gatunkiem szkodliwego owada w Polsce. Gatunek ten jest uodporniony na wszystkie substancje z grupy pyretroidów (w tym na tau-fluwalinat, który dotychczas wykazywał wystarczające działanie).
Instytut Ochrony Roślin - PIB prosi o zgłaszanie przypadków nieskuteczności zabiegów na miotłę zbożową, wyczyńca polnego i chabra bławatka.
Projekt realizowany w zadaniach 1.5
Programu Wieloletniego IOR-PIB na lata 2016 - 2020
Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
Ulica: Władysława Węgorka 20
60-318 Poznań
tel. +48 61 864 90 75
fax +48 61 864 91 20