autor: Marek Tomalak
Rząd: Motyle (Lepidoptera)
Rodzina: Brudnicowate (Lymantriidae)
Długość motyla: samicy 30 - 45 mm, samca 20 - 28 mm.
Rozpiętość skrzydeł: samicy 60 - 90 mm, samca 40 - 50 mm.
Pojaw motyla: od początku lipca do końca sierpnia. Jedno pokolenie w ciągu roku.
Środowisko: lasy liściaste i mieszane, parki, sady, ogrody przydomowe, nasadzenia przydrożne.
Rośliny pokarmowe: szereg gatunków drzew liściastych, głównie dąb (Quercus spp.), buk (Fagus silvatica), grab (Carpinus betulus), topola (Populus spp.), wierzba (Salix spp.), brzoza (Betula spp.) oraz drzewa owocowe.
Rozmieszczenie geograficzne: Gatunek o zasięgu palearktycznym. Zawleczony został jednak również do Ameryki Pn., gdzie stał się poważnym szkodnikiem. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, niekiedy pojawia się masowo.
Cykl rozwojowy: Motyle latają w lipcu i sierpniu. Motyle są aktywne zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Samce wykazują bardzo dużą aktywność. Samice są raczej ociążałe i składają jaja zwykle na tych samych drzewach, na których się wylęgły. Jaja składane są na korze pni i gałęzi w złożach zawierających do 100 sztuk. Jedna samica może złożyć od 250 - 500 jaj. Złoża jaj przykrywane są włoskami pochodzącymi z odwłoka samicy. Gąsienice wylęgają się w kwietniu następnego roku. W zależności od warunków pogodowych okres wylęgu może być znacznie rozciągnięty w czasie. Młode gąsienice pozostają przez pewien czas w miejscu wylęgu, tworząc tzw. "lusterka". W okresie tym wytwarzają one nici przędzy, dzięki czemu roznoszone są przez wiatr na inne, często oddalone drzewa. Starsze gąsienice żerują pojedynczo w charakterystyczny rozrzutny sposób, zjadając tylko część liścia. Rozwój gąsienicy może trwać od 1,5 - 3 miesięcy. Przepoczwarczenie następuje w luźnym kokonie na gałęziach opanowanego drzewa. Motyle wychodzą po około 2 tygodniach.
Znaczenie: Gatunek ten jest groźnym szkodnikiem lasów liściastych, sadów i drzew parkowych. Gąsienice często powodują znaczne uszkodzenia liści, co przy masowym ich pojawie nabiera charakteru klęskowego. W okresie lata może jednak nastąpić częściowa regeneracja ulistnienia. Powtarzające się corocznie masowe pojawy szkodnika prowadzą do znacznego osłabienia drzew.
Zwalczanie: Ze względu na znaczą wysokość opanowanych drzew leśnych i parkowych zwalczanie szkodnika jest technicznie trudne i kosztowne. W sadownictwie zwalczanie brudnicy nieparki przeprowadzane jest przy zastosowaniu środków chemicznych o działaniu żołądkowym i kontaktowym. Do najważniejszych pośród nich należą pyretroidy, fosforoorganiczne i inhibitory syntezy chityny (patrz: aktualne Zalecenia Ochrony Roślin IOR-PIB). Skuteczne są również preparaty bakteryjne oparte na Bacillus thuringiensis ssp. kurstaki, które ze względu na swoje bezpieczeństwo mogą być zastosowane również w obszarach leśnych i zieleni miejskiej. Najbardziej wrażliwe są najmłodsze gąsienice. Dlatego zabieg należy przeprowadzić wiosną - w okresie rozwijania się liści, bezpośrednio po wylęgnieciu się gąsienic z jaj.
Projekt realizowany w ramach Dotacji Celowej MRIRW na 2023
Obszar 1: Ochrona roślin oraz ograniczanie zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem się organizmów kwarantannowych i stosowaniem
środków ochrony roślin.
Zadanie 1.3: Prowadzenie internetowej Platformy Sygnalizacji Agrofagów
Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
Ulica: Władysława Węgorka 20
60-318 Poznań
tel. +48 61 864 90 75
fax +48 61 864 91 20
Internetowy System Sygnalizacji Agrofagów